بررسی رابطه برتری طرفی و وضعیت عملكرد ارتباطی دانشآموزان دارای اتیسم

لیال فیاضی بارجینی همكاران: بررسی رابطه برتری طرفی ضعیت... Lateral Dominance and Communicative Function in Children with Autism بررسی رابطه برتری طرفی ضعیت عملكرد ارتباطی دانشآمزان اتیسم Downloaded from joec.ir at 21:01 +040 on Tuesday July 10th 2018 Leila fayazi Barjini,M.A, 1 Majid Rafi ee, Ph.D 2, Bahman Zandi,Ph.D Received: 12.12. 11 Revised: 6.5.12 Accepted: 22.10.12 Abstract Objective: This research was aimed to investigate the possible relationship between Sidedness and communicative function in autistic students. Methods:40 autistic students with age average 10 years and 8 month (SD = 2 years and 5 months) were chosen. The sampling method was convenience. Communicative function questionnaire was completed by the students parents. An observation checklist was used to examine handedness, footedness, and dominant eye and ear. Using of t- test, Wilcoxon, Friedman and Mann-Whitney test, covariance analysis data were analyzed. Results: Research findings showed statistically significant difference between left-sidedness, right-sidedness, ambidexterity groups in their average numbers of communicative function also between ambidexterity and definite Sidedness preference groups (p>0.05). Left-Sidedness group acquires most average numbers of communicative function, but in both, ambidexterity group acquires less (p>0.05). There is no significant difference between the same and different handedness, footedness, eyedness and earedness groups in their communicative function. Conclusion: This finding reveals that stability of sidedness performs important role in having high language and communication skills. The results could be approval of cerebral lateralization abnormality and importance of interventions rehabilitationin autistic students which can help terapists and parents. Keywords: Autism, sidedness, communicative function, lateralization, 1.Corresponding Author: M.A in Linguistics (E-mail:Leilafayazi@rocketmail.com) 2.Assistant professor in Neuroscienco. Assistant professor in linguistics لیال 2 1 فیاضی بارجینی دکتر مجید رفیعی دکتر من زندی تاريخ يافت: 99/9/21 تجديدنظر: 91/2/11 پذيرش نهايی: 91/8/1 چكیده هدف: این پژهش هدف بررسی ضعیت اندامها د شان آمزان اتیسم رابطه آن با ارتباطی آنها بده است. رش: این پژهش نع مطالعات تصیفی مقایسهای مقطعی لحاظ هدف کاربردی است که بر ری کلیه نمنهه یا دسترس که معیارهای رد مطالعه را داشتند یعنی 04 دانشآمز مبتال اتیسم با سنی ده سال 8 ماه )انحراف استاندارد 2 سال 5 ماه( انجام شد. پرسشنامۀ ارزیا یب ارتباطی چک لیست مشاهدهای ارزیا یب برتری طرفی اندامها که الی را الدین دمی را آزمنگر تکمیل میکرد برای گردآری اطالعات استفاده شد. برای بررسی فرضیهها آزمن یلکاکسن آزمن فریدمن کای د من یتنی استفاده شد. يافتهها: ضمن آنکه قع چپبرتری دستانی مقایسه با جمعیت هنجار طبیعی اتیسم بیشتر مشاهده شد چپبرتر مقایسه با د س تان راست برتر ارتباطی تری داشتند) P<4/45 ( دستان مقایسه با یکستان نمرۀ ارتباطی کمتری را کسب کردند) P>4/45 ( ع یل رغم جد تفات نمرات ارتباطی کسبشده برتری طرفی یکسان برتری طرفی غیریکسان اندامها این تفات نظر آماری تأیید نشد) P>4/45 (. نتیجهگیری: یافتهه یا این پژهش میتاند افزایش آگاهی ما نسبت نقش تثبیت برتری طرفی جهت تسهیل آمزش زبان ارتباطی کمک کند طریکه شاید اگر با اقدامات تانبخشی بمقع تثبیت کردن نیمکرۀ غالب زبانی برنامه ه یا آمزشی یژه زبانآمزی مقطع آمادگی الیت بدهیم میتانیم بد قابلیته یا زبانی برای ایف یا نقش ارتباطی تر را دانشآمزان انتظار داشته باشیم نتیجه الدین این کدکان مانگران بتانند نتایج این پژهش رهمند شند. اژهه یا کلیدی: اتیسم برتری طرفی ارتباطی جانبی شدگی نیمکره ه یا مغزی 1.نيسنده مسئل گره گفتار مانی دانشکده تان بخشی دانشگاه علم زیستی تانبخشی 2.استادیار عصب شناسی.استادیار زبان شناسی

ی ب فصلنامه ايرانی کدکان استثنايی/ سال ددهم شماره 191 4 Downloaded from joec.ir at 21:01 +040 on Tuesday July 10th 2018 مقدمه نشانههایی قاعد منسجم نظامی زبان قراردادی است که صرت خالق بدن ابستگی زمان مکان جامع انسانی ایفاگر نقشهای متعددی جمله نقش ارتباطی است)زندی 8 (. پرسش- هایی قبیل: نحه پردش زبان مغز چگنه است پردش زبان کدام گیر را آن نیمکرهه یا مرد تجه قرار میگیرد. ع یل یک میسد نیمکرهه یا مناطق مغزی علم مغزی یا اعصاب لحاظ ساختاری ی تفاتهایی با یکدیگر دارند هر کدام برای کارکردهای شناختی خاصی تخصص یافتهاند )گانیگا ایری منگن 2442 نقل محره یا یع ین جمله اینر 85( پر بحث باب زبان ارتباط رابطه زبان س زبانی نیمکره یک جد یکی یکی اساسیترین نقشهای کارهای با آن رابطه مغزی آن برتری- طرفی اندامهاست.برک شایر کتاب خدمطابق با 2 فرضیه "همتانی" لینبرگ )691 699 (ذکر می- کند که زمان تلد هر د نیمکره نظر مغزی ی برای زبانی که راه است قرینه هستند مرحله نهایی رشد مغز که بین د تا هجده ماهگی ری میدهد تا 9-1 سالگی تکامل مییابد یکی د نیمکره مغز بارز غالب میشد د نیمکره کنترل دگرسی بدن را عهده دارند این رند 0 تکامل برتری طرفی نامیده میشد)برک شایر 244 ترجمه احمدی 82 (. همبستگی شدید بین تسلط نیمکرهای مغز برای زبان چپ راست بدن اندامها همچنان ناشناخته مرد بحث است )هادسن 2444(. که معنای عادت بیشتر بدن طرف یک گش چشم دست پا بردن کار است همزمان با تخصصی شدن یک نیمکره برای زبان صرت میگیرد هسپیان 8 ( )رندال رانشناسان اداردزف 2442 یژه ترجمه عصب-ران- شناسان دستبرتری را شاخص غیرمستقیم تسلط 5 نیمکرهای یا جانبیشدن میدانند اغلب سنجش آن برای بررسی جانبیشدن کنش برتری نیمکرهه یا شاپ کالنتریان پانیلس مغز استفاده میکنند ( چاپمن 681 669 9 برایت.)6 طرفی پر ع یل نقل میان ترجیح دست چشم پا گش همبستگی مثبت جد دارد )پراک 1 ک رن دانکن 684 نقل ع یل پر آگاه 81( شاهدی جد دارد که برتریپا طر معتبری برای نشان دادن نیمکرۀ غالب زبانی میتان 8 استفاده کرد )الیاس برایدن 668 نقل د ی ن 2449(. حال اگر یکی این د نیمکره غالب نشد 6 دستانی دیده تردید ریختگی یا میشد. 4 مختلط بدن قرار میگیرد این مغز صرت عالئمی جمله اندامها رشد کامل مغز مرد آشفتگی دشاریه یا هم زبانی نتیجۀ این عدم رشد تکامل یا آسیای ارده ایجاد میشد. اینر ارتن )61( بر این عقیده بد که یک طرف مغز باید برطرف دیگر غل کند فرض ا بر این بد که نارساییها تکلم نشتن خاندن غیره اثر عدم غل طرفی مغز ایجاد میشد. گرههای جمله اتیسم کدکان اختالالت گفتاری زبانی هستند که آسیبشناسان گفتار زبان مراجعه میکنند اختالل های گسترده 2 اتیسم یا اختاللهای فراگیر رشدی با آسیب شدید زمینههای گناگن رشدی مانند مهارت تعامل اجتماعی متقابل ارتباطی یا جد عالیق رفتارهای کلیشهای مشخص می شد پشنه مختلف رفتارهای اتیسم 88(. بناب صرف نح نقص اجشناسی مربط کاربرد زبانی میرد شمار طریکه زبانی )دماندی حزهه یا معنیشناسی آسیای اصلی نقص زبان معمال صرت جنای آسیب مهارتهای ارتباطی مشاهده 2440( لیز فاس )دی میشد ضعف اساسی ارتباطی کدکان اتیسم را اشکال کاربردشناسی زبان دانستهاند)رفیعی 19( که همگی آمزشی کدک را تحت قرار تأثیر 65

Downloaded from joec.ir at 21:01 +040 on Tuesday July 10th 2018 لیال فیاضی بارجینی همكاران: بررسی رابطه برتری طرفی ضعیت... میدهند )راهنمای تشخیصی آما یر اختاللهای 0 رانی 2444 نقل شیپ یل مککا یف 2449(. اطالعات متفات طر کلی ر افزایشی مرد شیع اتیسم جد دارد. تا اایل دهه 54 میالدی تعداد آن ها یک ده هزار تلد تخمین زده می شد)گالبی علیپر زندی 80 (. شیع اتیسم رندی ر افزایش ارتباط مستقیم با تعریفهای کار برده شده متفات است. مطالعاتی که اخیرا منتشر شده شیع اتیسم را تا 2 مرد هر 444 نفر شیع اختالل طیف اتیسم را نزدیک 9 هر هزار نفر تخمین زدهاند )نیشافر کرین 5 دانیالز 2441 نقل رفیعی 81(. جد ناقص زبانی اتیسم منجر مطرح شدن فرضیه کارکرد غیرطبیعی نیمکرهای جد برتری نامنظم غیرمعمل مغزی عدم تقارن 9 مغزی جد مشکالتی ساختار کارکرد نیمکره چپ اتیسم دنبال مطالعات عصب- زیست شناختی رفتاری شده است )ایتهاس بیشاپ 2448( اتیسم عنان ناهنجاری 1 جانبیشدگی مغزی نگاه میشد )دن سئل بالسی 2441( شاهدی نقص برتری جانبی مغز که باعث نقص زبانی کدکان اتیسم میشد جد دارد )رافعی 89(. طرفی مطالعه دن بالسی) 2441 ( ارتباط امکانپذیر زبانی مرد زدهنگام پژهش با قرار چپبرتری گرفت میان دست مشاهده اتیسم آسیب شد چشم بینی چپ- برتری دست چشم بینی کدکان اتیسم مقایسه آماری افزایش با جمعیت معنادار نامشخص مقایسه هنجار باالتر است چپبرتری با جمعیت عادی همچنین دستبرتری همۀ گرههای نشانگان دان اتیسم مصرعها دیده شده است)لین تأیید باال را نتایج 66(. مات نمیکنند اما پژهشهای نظرشان دیگری پایهه یا عصبی زیر بنایی اختالالت زبان اتیسم ناشناخته است زیرا مطالعات عصبشناسی رفتاری اختالل نیمکرهها احتمالی این نتایج متعارضی همراه داشته است )رینهارت 2442). مشاهدات پژهشگر جد مشکال یت برتری- طرفی اندامهای این رابطه آن با ناقص زبانی ارتباطی را نشان می داد منجر ایجاد این پرسشها شد آیا که امکان اتیسم جد رابطه ناهنجاریه یا ناقص بین کارکردی زبانی مغز ترجیح غیرمعمل یا عدم تسلط نیمکرهای جد دارد آیا میتان بین رابطه کارکرد برقرار مغز نمد زبان نتیجه تأثیر گذارد بنابراین آنها اختالل اندامها فرض جانبیشدگی کرد اندامها اتیسم نقشهای نیمکرهها اختالل آشفتگی آن دنبال ممکن است بر ری آن جمله نقش ارتباطی با تجه شیع نبد راهکار مانی قاطع برای مبتال اختالالت طیف 8 اتیسم با تجه اینکه همۀ این استفاده مناسب زبان برقراری ارتباط دچار مشکل هستند تعداد پژهشهای ایران اتیسم پژهشهایی زمینهه یا انجامشده بسیار کدکان ری بر محدد است جا دارد مختلف تشخیص پیشگیری یژه مان آمزش این کدکان کشرمان طر پیگیر صرت گیرد. این پژهش با هدف بررسی رابطه ارتباطی دانشآمزان اتیسم صرت گرفت. ) نقل علی پر آگاه یسف پر 81 (. رش این پژهش نع مطالعات تصیفی مقایسهای مقطعی لحاظ هدف کاربردی است.جامعه آماری این پژهش کل 5 دانشآمز خدماندهای را که مدارس استثنایی تهران شهر یژه دلتی مشغل تحصیل بدند شامل می شد. پژهش بر ری کلیه نمنهه یا تحصیلی سال یک مطالعه را داشتند دسترس که شدند معیارهای یافته فاصلۀ زمانی رد صرت پذیرفت.محدده سنی دانشآمزان هشت تا نزده سال بد.اتیستیک بدن 61

فصلنامه ايرانی کدکان استثنايی/ سال ددهم شماره 191 4 Downloaded from joec.ir at 21:01 +040 on Tuesday July 10th 2018 دانشآمزان سه طریق پرسشنامه ارتباط اجتماعی بد رد دبستان مصاح تشخیص اتیسم 6 تجدیدنظرشده گزارش نتایج ارزشیا یب رانپزشک گزارشها این شد. کلیه تأیید پرندۀ دانشآمزان مجد بد. دیگر معیارهای رد مرد مطالعه دارا بدن تانایی تحمل کافی بتاند ری صندلی بنشیند جلسه ارزیا یب کند داشتن تانایی حرکتی الزم بر یا حدی که کدک را تحمل انجام تکالیف بد اگر فرد تانایی مهارت حرکتی الزم برای انجام تکالیف را نداشت مطالعه حذف میشد. نهایت برای این پژهش 04 دانش آمز پسر مبتال اتیسم که مقطع آمادگی برای بدند تحصیل تا پنجم دبستان مشغل مطالعه انتخاب شدند. پایه چهارم تحصیلی دانشآمزی نمنه مطالعه نبد. ابزار پژهش د ابزار این پژهش استفاده شد: الف- ارتباطی پرسشنامه: دانشآمزان برای مرد شناسایی مطالعه های پرسشنامه استفاده شد که آن بارۀ 26 ارتباطی چهار بخش جداگانه برگیرندۀ مضعات مربط بخش کاربردشناسی می سؤال زبان شد. این پژهش رفتاری ارتباطی بد که دلیل معنای خاصی آن ارتباط با شخص یا چیزی برای بیان احساسات خاستها یافت نفی بیان میشد. تضیحات بیان مأخذ سؤاالت بیان پرسشنامه پژهش حاضر پژهش دیتان )662( است. این پرسشنامه رایی پایایی باالیی دارد آلفای کرنباخ آن حدد 86 صد است. سؤاالت این پرسشنامه 24 شکل بسته پاسخ است. هر دانشآمز مرد مطالعه نمرهای ارتباطی زمینۀ که می- تانست نشاندهنده تانایی زبانی آنها باشد اختصاص یافت. ب- چک لیست مشاهدهای ارزیابی : برای تهیه چک لیست مشاهدهای مرد نی این پژهش که هر چهار اندام دست چشم گش پا را ارزیابی کند همچنین قابلیت سنجش مشاهدهای مقطعیبدن اندهگیری را داشته باشد د پرسشنامۀ ارزیابی برتری دست چاپمن 2 ادینبرگ جدل رشد عصبی-مغزی کدک 22 دالکات استفاده شد. ارزیا یب برتری طرفی هر اندام تا هشت فعالیت یک برای شده است پیشبینی محاسبۀ نمرۀ برتری طرفی دست پا گ ش چشم 2 فرمل ادلفید استفاده شد. ایران قابلیت اعتبار مناسب اعتماد پرسشنامه پر ع یل پژهش چاپمن )85( )آلفای کرنباخ پرسشنامه 4/60 همبستگی د نیمه آن 4/60 4/62( پرسشنامه ادینبرگ )81( قابلیت اعتماد بآزمایی آن تسط علیپر آگاه )آلفای کرنباخ پرسشنامه ادینبرگ 4/61 همبستگی د نیمه آن 4/62( تأیید شده است. رش اجرا الف-رش ارزیا یب انجام جلسه اندامها ری کدک ارزیا ی ب صندلی مخصص کدک پشت یک میز مینشست آزمنگر مقابل ا قرار میگرفت طریکه برقراری ارتباط چشمی کدک داشت آسانی بیتابی ممکن میکرد باشد. یا چنانچه مرد هر قصد خرج جلسه را آزمنگر ابتدا با استفاده بیه یا سرگرم- کننده یا دادن مشقهای تغذیهای کدک را آرام ا را نسبت محیط جلسه عالقهمند میکرد. کدکان تجر حضر اتاق آزمن را داشتند زیرا همان مرکز تحت مان قرار گرفته بدند. تا زمانی کدک محیط آزمنها آغ نمیگردید. سایل جلسه کامال آرام نمیشد هر الزم برای که انجام یک فعالیتها فراهم میشد یکیک اختیار دانشآمزان قرار میگرفت. هر دانشآمز خاسته میشد تا هر فعالیت را سه بار انجام دهد. آنگاه مشاهدات ثبت می- گردید. اگر فقط یک اندام استفاده میکرد منحصرا ا همان سمت بد غیراینصرت دستان ثبت میشد. ب- رش اجرای پرسشنامه 68

Downloaded from joec.ir at 21:01 +040 on Tuesday July 10th 2018 لیال فیاضی بارجینی همكاران: بررسی رابطه برتری طرفی ضعیت... پرسشنامه اختیار قرار الدین میگرفت. دسترالعمل قسمت باالی آن نشته شده بد صرت نی تضیحات شفاهی نیز داده میشد. الدین میبایست گاهی دهد یکی نشان نمیدهد گزینهه یا رفتار خاصی انتخاب را رفتار خاصی نشان میدهد میکردند. برای نشان می- رفتار خاصی اطمینان یافتن پاسخها آنها خاسته شد صرت جد رفتاری خاص )همکالمی هم غیرکالمی( هر مرد سؤال شده نمنهای آن را بنیسند. تجزیه استنباطی شد.برای یلکاکسن با استفاده شد. يافتهها بررسی تحلیل استفاده آزمن دادهها فرضیهه یا فریدمن الف-تصیف سن آزمدنیها سن نرمافزار سطح د آماری پژهش د ک ی ا نیز تصیفی SPSS 8 ساله 6 ساله 4 ساله انجام آزمن من یتنی جدل 1. تزيع فراانی سن آزمدنیها فراانی صد فراانی صد فراانی تراکمی 225 05 0125 14 1125 85 64 65 6125 44 225 225 225 2225 125 125 5 5 225 225 5 6 2 2 ساله 2 ساله ساله 0 ساله 5 ساله 9 ساله 6 ساله مجمع سن یافتهه یا 44 04 8 بیشترین صد( جدل حاکی آن است که کمترین سال بیشترین ترتیب فراانی 6 سن الیت سال بده است 6 سال 225( سال ) 2225 صد( صد( اختصاص داشته است. دست- برتری پا- برتری تعداد 8 صد )225 سال ب-تصیف مقطع تحصیلی آزمدنیها جدل 2. تزيع فراانی مقطع تحصیلی آزمدنیها مقطع تحصیلی آمادگی ال دبستان دم دبستان سم دبستان پنجم دبستان مجمع فراانی 2 1 9 2 04 صد فراانی 4 225 125 5 5 44 صد تراکمی 4 9225 84 65 44 همانگنه که جدل 2 مالحظه میشد کل حجم نمنه مرد بررسی 4 صد مقطع تحصیلی آمادگی 225 صد ال دبستان 125 صد دم دبستان 5 صد سم دبستان 5 صد نیز پنجم دبستان بدهاند. ج- جدل تعداد صد فراانی قع ارتباطی اندامهای ایشان شرکت کنندگان است. شده آرده نمرات ارزیا یب پا یک نفر چشم 9 نفر گش 0 نفر شرکت کنندگان خاستی بیشترین بررسی علت آماری نمره ارتباطی گش راستبرتر ناتانی نمره ارتباطی دیده انجام تکلیف حذف شدند. کمترین دستان میشد. جز تعی نی برای تفات ارتباطی سه گره چپبرتر راست- برتر این دستان آزمن یلکاکسن آزمن نشان میدهد: معنیداری α=4245 نتایج انجام شد. آنجا که مقدار سطح کمتر شده است بنابراین سطح اطمینان 65 صد فرض پژهش مبنی بر جد تفات معنادار سه شد. گره بین راستبرتر چپبرتر نمرات جدل. شاخصهای گرايش مرکزی پراکندگی نمرات عملكرد ارتباطی تفكیک اندامها راستبرتر 20 فراانی 94 92 انحراف استاندارد 82615 اریانس 842506 دامنه تغییرات 9 آماره آزمن یلکاکسن دستان سطح معن اداری sig چپبرتر -529 22 522851 12214 0244 24 8 42445 دستان راستبرتر 20 8 822550 62958 62489 62958 21 چپبرتر -5241 2 82289 02219 0244 2425 8 445. دستان 8 892 62262 5290 4291 24 128 121 8 28 تأیید ارتباطی می- 69

فصلنامه ايرانی کدکان استثنايی/ سال ددهم شماره 191 4 Downloaded from joec.ir at 21:01 +040 on Tuesday July 10th 2018 د-مطابق چشم- برتری گش- برتری جدل راستبرتر ادامه جدل 0 9629 8228 59 120 چپبرتر -02604 0 512 12512 00291 828 445. دستان راستبرتر 26 29 882 50218 6281 1204 5286 9921 9021 2925 20 22 6 8208 چپبرتر -529 22 204 82 12 445. دستان 26 812118 6296 25 6 9200 0 شرکت کنندگان لحاظ د گره یکستان دستان قرار گرفتند که مقایسۀ بررسی نمرات ارتباطی هر د گره تفکیک اندامها نشان میدهد یکستان نمره ارتباطی بیشتری کسب کردهاند. براساس آزمن فریدمن کای د مشاهده میشد معنیداری α=4245 سطح اطمینان 65 چن مقدار کای د سطح کمتر شده است نظر آماری صد فرض پژهش مبنی جد تفات معنادار ارتباطی ستان مقایسه با دستان تأیید میشد. جدل 4. شاخصهای گرايش مرکزی پراکندگی نمرات عملكرد ارتباطی يکستان دستان اندامها دستبرتری پابرتری چشمبرتری گشبرتری یکستان دستان یکستان دستان یکستان دستان یکستان دسان تعداد 2 120 انحراف معیار 8215 انحراف 2500 آمارهآزمن 2 فریدمن x 8 سطح معنیداری Sig.445.445.445.445 8 9 222 2061 5290 2960 226 200 22 62489 82680 62262 82098 6281 9268 6296 28 928 4291 8240 5286 82 9200 8 9 25 6 21 6 با تجه اینکه آزمدنیها لحاظ د گره یکسان همۀ اندامها بررسی این ارتباطی یکسان طرفی غیریکسان اندامها با استفاده آزمن من یت ی ن قرار داشتهاند د گره آزمدنیها ) برتری- مقایسه مرد اندامها( غیریکسان قرار گرفته است. جدل زیر آمارهای مربط نمرات مقیاسهای ارتباطی د گره را نشان میدهد. آزمن نشان میدهد این نتایج آن جا که مقدار تعداد انحراف معیار سیگما بنابراین سطح معناداری اطمینان سطح α=4245 صد 65 بیشتر میتان بر یک- شده گفت فرض پژهش نظر آماری تأیید نمیشد عبارتی نمرات ارتباطی د گره برتری طرفی ع یل گره رغم یکسان بیشتر برتری بدن طرفی نمره تفات معناداری ندارند. غیر غیریکسان یکسان اندامها نظر ارتباطی آماری جدل 6.شاخصهای گرايش مرکزی پراکندگی نمرات عملكرد ارتباطی د گره يكسان غیريكسان اندامها یکسان اندامها بحث نتیجهگیری یافتهه یا 1290 1254 24 خطایاستاندارد 2942 آماره آزمن من یت ین سطح معنی داریSig. 54 غیریکسان 2286 829 62 اندامها همراستا نیز تحقیق این حاصل مافق با مطالعات انجام شده زبانهای دیگر حاکی تفات کدکان اتیسم قع برتری- با همتایان طرفی سالم خد است طریکه

Downloaded from joec.ir at 21:01 +040 on Tuesday July 10th 2018 لیال فیاضی بارجینی همكاران: بررسی رابطه برتری طرفی ضعیت... باالتری برتری یا دستانی چپبرتری نامشخص دست پا کدکان اتیسم مقایسه با طبیعی مشاهده میشد. پژهشهای مختلف شیع راستدستی 84 بین را طبیعی -64 صد )بی شاب همکاران 669 نقل ع یل آگاه آماری 81 ( عادی بیشاپ پانیلس آگاه گرفته بین -24 شیع 9 چپدستی صد 20 )آنت برایت 669 نقل ع یل پر جمعیت 685 )81 ادینبرگ پر ع یل جامعۀ گزارش آماری است. شده با ایرانی پژهشهای استفاده پر صرت- آزمن چاپمن شرح زیر است: نتایج پژهش آگاه )81( نشان که میدهند راستدستی دستانی چپدستی میان جمعیت محدده صد س ین است دانشآمزان سال 9-1 همچنین راستدستی ۀ ترتیب پژهش دستانی راهنمایی 9/2 80/8 علیپر چپدستی ترتیب 6 )85( 82/1 میان 1 4/1 صد گزارش شده است طرفی نتایج پژهش علیپر کالنتریان 24- س ین محدده )6( سال قع راستدستی غیرراستدستی را 80 کنندگان است. نشان صد 9 علت احتمالی داد. تفاتهای تفات سنی آماری شرکت ذکر شده این حالی است که نتایج پژهش حاضر حاکی آن است که 94 صد مرد مطالعه راست- دست 24 صد چپدست 24 صد نیز دستان بدهاند. آنجایی که کایل بریدن )244( معتقدند صرتی که رشهای مناسب سنجش دستبرتری استفاده شد مشا بزرگساالن است مقایسه است. راستدستی با طرفی جمعیت راستدستی آماری بنابراین مرد هنجار میان مشاهده مطالعه کدکان میشد )%94( )%84-64( پژهش حاضر شیع کمتر د- ستانی )%24( چپدستی) %24 ( مقایسه با سایر پر ع یل جمله پژهشها صد( 1 آگاه )9/2 است. بیشتر حاضر) %04 ( دانشجیان نتایج با آمریکایی قع غیرراستدستی پژهشهای )%129( )%9( کدکان دانشآمزان ساله 6-9 (علیپر آگاه 81(. ری نتایج اتیسم که همانطر شرکتکنندگان پژهشهای نتایج با گفته راهنمایی )%5( شد طبیعی انجامشده حاضر پژهش چاپمن) 681 ( ع یل بسیار پژهشهای بر پژهش پر کالنتریان ریگال) 662 ( متفات است ذکرشده بر سالم انجامگرفته ری همخانی کدکان دارند. آن جمله میتان نتایج پژهش گز زلنیک )2448( اشاره فراگیر کرد. رشد آنها یافتند جمله کدکان اتیسم اختالالت همانند کدکان اختالل یادگیری کمبد تجه همراه با بیشفعالی نسبت جمعیت عادی باالتری میدهند. نشان را چپبرتری دن بالسی )2441( مشاهده کردند چپبرتری دست چشم بینی کدکان اتیسم مقایسه با جمعیت هنجار است. باالتر کرده است. طرفی یا دستانی همین هاک نتایج را دی یئ برتریدست باچز )611( نیز )244( را نامشخص تأیید ب الیا کدکان اتیسم مشاهده کردند اذعان داشتهاند افزایش آماری معنادار چپبرتری دستبرتری نامشخص مقایسه با جمعیت عادی همۀ گرههای نشانگان دان اتیسم صرع دیده شده است )لین مات 66(. این حالی است که جد دستانی بین )686 اتیسم نه یا کدکان طبیعی کدکان طبیعی کدکان نایاب بیش ناتانیه یا است )ساپر ساتز کدکان ثبات یادگیری دستبرتری دارند )کرنیش مکمنس 669 (. این پژهش مشاهده شد چشم گش تنها دستانی بیشتری آمزشها مقایسه چپبرتری دارد علت این تمرینات هنجار جمعیت با مضع را میتان معملی شیع نع که کالس 51

فصلنامه ايرانی کدکان استثنايی/ سال ددهم شماره 191 4 Downloaded from joec.ir at 21:01 +040 on Tuesday July 10th 2018 دانشآمزان اتیسم با تجه بیشتری مهارتهای دست پا ارائه میشد مرتبط دانست. اغلب پژهشگران سنجش دستبرتری پابرتری برای بررسی جانبی شدن کنش برتری نیمکرهه یا مغز استفاده میکنند )چاپمن 681 نقل ع ی-ل کالنتریان پر د ی ن 80 2449( طرفی پژهشها نشان دادهاند میان ترجیح دست چشم پا گش همبستگی مثبت جد دارد )پراک ک رن دانکن 684 نقل علیپر آگاه 81( بدین معنا که نتایج حاصل بررسی دستبرتری قابل تعمیم سایر اندامهاست اینر پژهش حاضر ارتباطی مثابۀ یکی شاخصهای زبانی اندامها عنان یکی شاخصهای غیرمستقیم تسلط نیمکرۀ زبانی بررسی شد. نمرات ارتباطی اندام چهار دستانها راستبرترها دست چپبرترها 8/( 0 )4/91 0 )/9 پا 9/5( )1/0 چشم )5/00 86/91 گش 8/09( )9/00 1/ جدل معنیداری ج بین است شده نتایج نمرات نشان تفات داد ارتباطی برتری طرفی نظر آماری جد دارد که نشاندهندۀ نمرۀ کمترین کسب دستان بیشترین ارتباطی سیلۀ نمره جز گش )شاید علت حذف تعدادی آزمدنیها( تسط چپبرتر است. هب با مقایسه دستان طریکه یکستان )راست برتر یا چپ برتر( نمرات کمتری ارتباطی خد کسب کردند. نتیجه میتان گفت تفاتهایی میان اتیسم با سالم تسلط نیمکرۀ زبانی جد دارد. ایت هاس بی شاپ )2448( با بررسی سرخرگهای کردند 8/8 طبیعی برتری کدکان صد اتیسم نیمکرۀ ممکن اتیسم جد چپ است مغزی مشاهده 64/6 دارد مسیر صد بنابراین رشد غیرطبیعیای باشند که مشخصه آن کارگیری بیشتر مناطقی نیمکرۀ راست ک زبان باشد )ردکیا کارچسنبس 2448 داسن 689 فلگ 2445(. اغلب مطالعات بارۀ اتیسم کدکی بر اختالل نیمکرۀ چپ آشفتگی رشد عصبی آن که بر رشد زبان نیز تأثیر میگذارد تأکید دارند )هرمل آپن 681(. همچنین دیده شده کدکان اتیسم مقایسه با سالم تأخیر رشدی مشخصی تثبیت برتری مغزی دارند )جیمز بری 68( برای ک زبانی دطرفه برتری فزایندهای نشان می- دهند )انسن 244( دا. نالد رجاس کامل ریت رگرز )2442( ام.آر.آی 5 بزرگسال اتیسم 5 فرد سالم را مقایسه کردند. نیمکره چپ اتیسم این مطالعه ناحیه پالنم تمپرال که ساختاری مربط زبان است حجم کمتری داشت که کاهش حجم دیدهشده نیمکره چپ گره اتیسم میتاند نشاندهنده آشفتگی رشد عصبی اتیسم باشد که بر رشد زبان نیز تأثیر می- گذارد. طرکلی نتایج پژهش حاضر شاید بتاند بر تسلط نیمکره راست کارکرد زبان عدم تثبیت تسلط نیمکرهای این صحه گذارد با نتایج برخی پژهشها که برتری مغزی غیرطبیعی جد اختالل نیمکره چپ ارتباط آن با نقایص زبانی کدکان اتیسم اذعان دارند )پریر برادشا 616 تسایی جکبی استارت 68 ساپر ساتز 680 ردکیا کارچسنبس 2448 داسن 689 انسن 244( مطابقت کند. اما با پژهشهای شراتز) 68 ( بر ری آفی برادش رینهارت )2442( بر ری آسیای زبانی یژه مبنی بر عدم اختالل نیمکره چپ اتیسم همخانی ندارد.داشتن ارتباطی تر چپبرترها مقایسه با راستبرترها را شاید بتان اختالل نیمکرۀ چپ )هرمل آپن 681 دانلد 2442( یا کارگیری بیشتر نیمکره راست )ردکیا کارچسنبس 2448 داسن 689 فلگ 2445( اتیسم ربط داد همچنین برخی 52

Downloaded from joec.ir at 21:01 +040 on Tuesday July 10th 2018 هب) لیال فیاضی بارجینی همكاران: بررسی رابطه برتری طرفی ضعیت... معتقدند استفاده ظرفیتهای نیمکرۀ راست سی چپدست تاناییهای آنها که میشد باعث ذهنی زبانی برجستهتری نسبت راستدست 25 داشته باشند )تان 686 هیکز داسک 684 نقل ع یل طرفی پر کالنتریان 80(. کسب تبین نمرات ارتباطی بیشتر گره یکستان مقایسه با گره دستان 1/0 دست ترتیب /8 پا 9/8 5/86 4/91 چشم 8/40 گش 8/ 9/00( میتان این دیدگاه اشاره کرد که جانبی- شدن دستی( صرف با کامال برجستهای جانبینشدن نظر پیشرفت چپدست نسبت انحراف جهت ذهنی آن کامال دیگران رشدی 2448 لیزک کرا 244 ع یل کالنتریان )چپدستی ارتباط زبانی راستدست دارند محسب یا دارد راست- یعنی تاناییهای عبارتدیگر )دنی میشد 29 نتیل 244 نقل پر 80 گرن یاسین 2448(. این پژهش برتری غیریکسان داری نمره بیشتری ارتباطی خد )62( بدند که البته نظر آماری تفات معناداری مشاهده نشد با برخی این )695-656( دیدگاهها ارتن دیدگاهه یا جمله )625-61( دالکات همخانی ندارد نظر ایشان اگر فردی یکی د نیمکره غالب نشد یا اندامهای برتر مانند دست پا چشم گش همه یک سمت بدن قرار نداشته باشند فرد دچار عدم غلبۀ طرفی یا مختلط بدن میشند ریختگی است. نیست که نمایانگر البته همیشه دستگاه این اما اعتقاد بر این عالئمی مغز آشفتگی عدم عدم برتری رشد سی است که فعالیت کامل هم- آن مشکلس طرف یک مغز باید بر طرف دیگر غل داشته باشد گرنه باعث ایجاد زرین نارساییه یا قلم زبانی میگردد)سیفنراقی 16.)1 بیشتر آزمدنیه یا میتان نمرۀ کسب کسب نمره ارتباطی غیریکسان را کمتر ارتباطی راستبرتر مربط دانست که مقایسه با چپ- برتر یکسان جمعیت را بیشتری تشکیل گره میدهند. غیریکسان بدن آزمدنیها غیریکسان علت جد چپبرتری ستانی داشت. نیز انجام بیشتر این این اندامهاست. برخی گره تعداد محددتر پژهش با پژهشگر البته د جد محددیتهای عمدهای برای یافتن جلب همکاری تعداد بیشتری آزمدنیها هنجارشده زبانی میشد. رر این زبان بد پژهش فارسی اتیسم طرفی برای جد گرههای آزمنهای بررسی نداشت. رسمی جنه یا پیشنهاد بزرگتری کدکان اتیسم هر د جنس دختر پسر با ابزارها رشه یا پژهش سایر جنها تانمندیه یا طرفی صرت بگیرد. فرضیات همۀ گرچه دیگری با نظر گرفتن زبانی رابطه با برتری- نظر آماری پژهش تأیید نشد اما یافتهها میتانند گیای این نکته باشند که تجه تثبیت برنامهه یا آمزشی تانبخشی کدکان مبتال اتیسم یژه ساختار آمزشپررش مناسب ذهنی باشد. سپاسگزاری میتاند زبانی زبان آمزی ارتباطی آنان داشته نقش شایسته است همۀ همکاران مسه پیک هنر یژه خانم ادی )مشار مسه( آقای ثقی )رئیس انجمن گفتارمانی ایران( آقای دکتر معماریان خانادهه یا انجام این پژهش مرا یا یر يادداشتها گرامی کدکان مبتال اتیسم که کردند تشکر نمایم. 1) Gazzaniga, Ivery, Mungen 2) Lenneberg ) contralateral control 4) Sidedness 5) laterazation 6) Chapman, Bishap, paniels, Brighte 7) PoracCoren, Donken 8) Elias, Bryden 9) ambidextrity 10) mixed Sidedness 11)Pragmatics 5

فصلنامه ايرانی کدکان استثنايی/ سال ددهم شماره 191 4 Downloaded from joec.ir at 21:01 +040 on Tuesday July 10th 2018 12) DSM IV 1) Newschaffer, Croen, Daniels 14) cerebral asymmetry 15) cerebral lateralization abnormality 16) Autism spectrum disorders 17) Social Responsiveness Scale 18) Closed-endend questions 19) Edinburg 20) Delacato 21) KQOdelfied 22) Wilcoxon, Friedman, Mann-Whitney 2) Annett 24) Tan, Hicks, Dusek 25) Nettle منابع برک شایر ربرت اچ. (82). آشنایی با اختالالت ارتباطی ناشی آسیب دیدگیه یا رافعی سعیده احمدی(. چاپ سعید دانش. دانژه. رفیعی طلعت) 89 (. اتیسم ارزیا یب عصبی )ترجمه مان. تهران نشر مجید) 81 (. تأثیر تقلید حرکات غیرگفتا یر افزایش اژگان بیا ین بر طل گفته کدکان اتیسم تبریز: دانشگاه تبریز پایان نامه دکتری دانشکده رانشناسی علم تربیتی. رجبی دماندی گیلدا پشنه کامبیز غباری بناب باقر 88 یژگی های شخصیتی راهبردی مقابلهای الدین کدکان با اختاللهای گسترده اتیسم فصلنامه ابرانی کدکان استثنایی سال 6 شماره -00 2 رندال ژان ای اداردزف سزان. )8(. زبان عقبماندگی ذهنی )ترجمه آلیس هسپیان(. سمان آمزش پررش استثنایی پژهشکده کدکان استثنایی. زندی من) سیف 8 (.اصل مبانی برنامهریزی سی آمزش زبان فارسی. انتشارات دانشگاه پیام نر. نراقی مریم نای عزتاهلل) 16 (.اختالالت یادگیری ( چاپ ششم(.تهران:انتشارات امیر کبیر. علیپر احمد آگاه هریس مژگان یسفپر ناهید 81 سرعت بریل خانی با کدام دست بیشتر است یک مطالعه نرسایکلژیک فصلنامه ایرانی کدکان استثنایی سال 8 شماره 0-02 علیپر با احمد کالنتریان شهال )6(. آیا دستبرتری پیشرفت تحصیلی ارتباط دارد پژهشی راهنمایی. تهران ران شناسی مسه. ه آگاه هریس احمد علیپر مژگان) 81 (. بررسی قابلیت اعتماد اعتبار پرسشنامه دستبرتری ادینبرگ ایران. تهران: گره رانشناسی. دانشگاه پیام نر علیپر کارل. احمد )85(. بررسی قابلیت اعتماد اعتبار پرسشنامه دستبرتری چاپمن کدکان رانشناسان ایرانی 245-1 61. اچ. فصلنامه دالکات )1(. پیشگیری مان مشکالت خاندن شیه عصبی رانی )ترجمه نیمتاج زرین 80 گالبی قلم( چاپ دم. تهران: سمان چاپ خاجه. من زندی احمد علیپر پری تأثیر مداخله مانی رش ABA بر مان کدکان دچار اتیسم فصلنامه ابرانی کدکان استثنایی 5 شماره -50 سال Anderson J.S.(2010).Decreased Left Posterior Insular Activity during Auditory Language in Autism, American Journal of Neuroradiology,1, 11-19 Bouchez J.(1977).Hand preference in autistic children and their parents, J Autism child schizophr,77 (2),177 87. Cavill, S. &Bryden, P.(200).Development of handedness: Comparison of questionnaire and performance-based measures of preference, Brain and Cognition, 5,149 151 Cornish km, MC Manus IC.(1996).Hand preference and hand skill in children with autism. J Autism DevDisord, 26 (6),597-609 Dane, Senol, Balci.(2007). Handedness, eyedness and nasal cycle in children with autism, Int. J. Dev. Neuroscience,25 (4), 22-6. De Fosse, Lies.(2004).Language-Association Cortex Asymmetry in Autism and Specific Language Impairment, Ann. Neurol.,56, 757 766. Dewson. G, et al.(1986).hemispheric specialization and the language abilities of autistic children, Child Dev, 57 (6), 1440-5. Denny, kevin.(2006).cognitiveability and hemispheric indecision: two surpluses and a Deficit. UCD school of Economics university colledge, Dublin. Donald c.rojas, ComouL,Reite L and Rogers J.(2002).Smaller left hemisphere planumtemporale in adults with autistic disorder, J. Neuroscience Letters, 28(), 27-240. Flagg, et al.(2005).abnormal Brain Lateralization in High-Functioning Autism.Neuroscience Letter. 88 (2), 82-87. GroenM.a, Yasin,G,Laws.(2008).weak hand preference in children with down syndrome is associated with language deficits,j. Developmental Psychobiology, 50(),242-250. 54

Downloaded from joec.ir at 21:01 +040 on Tuesday July 10th 2018 لیال فیاضی بارجینی همكاران: بررسی رابطه برتری طرفی ضعیت... Goez, H., Zelnik, N.(2008).Handedness in patients with developmental coordination disorder. J Child Neurol, 2,151-4. Hermle L, oepen.g.(1987).hemispheric laterality and early childhood autism. A case study of the etiologic and nosologic problem of the autistic syndrome in childhood,nervenarzt, 58 (10), 644-7. Hauck JA, Dewey Deborah.(2004).Hand Preference and Motor Functioning in Children with Autism, Journal of Autism and Developmental Disorders, Springer Netherlands, 1(),265-277. Hudson, Grovez.(2000).Essential Intronuctory Linguistics. Malden, Massachusetts: Blackwell Publishers. James AL, BorryRJ.(198).Developmental effects in the cerebral lateralization of autistic, retarded, and normal children, J. Autism Dev. Disord, 1(1),4-56 Leask, S., &Crow, T.J.(2001).Word acquisition reflects lateralization of hand skill. Trends in Cognitive Sciences,5,51 516. Lewin J, Mathew G.(199).Handedness in mental handicap: investigation into populations of Down's syndrome, epilepsy and autism, J. Psychiatry, 16, 674 6. Orton,S.T.(197). reading,writing and speech problems in children.newyork:w.w, Nortonandcompany, Inc. Prior MR, Brod show JL.(1979).Hemisphere functioning in autistic children, Cortex, 15 (1),7-81. Redcay E, CourchesneE.Deviant,.(2008).Functional Magnetic Resonance Imaging Patterns of Brain Activity to Speech in 2 -Year-Old Children with Autism Spectrum Disorder, Society of Biological Psychiatry.Published by Elsevier Inc. 64 (7,589-598. Rigal, R.A.(1992).Which handedness? Preference or performance. Perceptual and Motor Skills(75;851-866).1992 Rinehart, Bradshaw, et al.(2002). Lateralization in Individuals with High-Functioning Autism and Asperger's Disorder: A Frontostriatal Model, Journal of Autism and Developmental Disorders, 2,21-2. Schwartz S.(198).Hemispheric lateralization of language in autistic and aphasic children, J. Autism Dev. Disord,1 (2), 129 9. Shipley, Kenneth G,Mcafee,Julie G.(2006). Assessment in speech language pathology. DelMarcengage Learning. Soper HV, Satz P.(1984).Pathological lefthandedness and ambiguous handedness: a new explanatory model, NeuroPsychologia. 22(4): 511-5. Tsai LY, Jacoby CG, Stewart MA. (198).Morphological cerebral asymmetries in autistic children, Biol Psychiatry, 18(), 17-27. 56. Whitehouse J. O, Andrew, V. M. Bishop, Dorothy.(2008).Cerebral dominance for language function in adults with specific language impairment or autism, Brain, 11,10-200. WoodyattG,Ozanne A. (1992).communication abilities and Rettsyndrome.Journal of Autism and Developmental Disorder.22(2),155-17.

فصلنامه ايرانی کدکان استثنايی/ سال ددهم شماره 191 4 Downloaded from joec.ir at 21:01 +040 on Tuesday July 10th 2018 55